Yeni dizilerden hangisi reyting kurbanı olacak?

Yeni dizilerden hangisi reyting kurbanı olacak? / Yasemin Cengiz
Yeni bir dizi sezonu için kolları sıvayan yapım şirketleri hazırlıklarına tüm hızıyla devam ediyor. Senaryo çalışmaları, casting seçimi, çalışılacak mekânların bulunması, dekor, kostüm, okuma provaları derken Ağustos ayı itibariyle birçok dizi çekime başlayacak.
İŞTE YENİ DİZİLER
Bahar Dalları (TRT), Kül ve Ateş (STAR), Nefes (Süreç film),Ömre Bedel (FOX) Aile Saadeti (ATV), Kapalı Çarşı (ATV), Benim Güzel Meleğim (ATV), Ezel’in Hikâyesi, Masal (ATV), Aşk Bir Hayal (ATV), Kasaba (ATV)
Eylül ayında yayın hayatına girecek bu diziler reyting ölçümlerinin değerlerine bakılarak ya yayından kaldırılacak, ya da devam edecek. Artık sokaktaki beş insandan üçü reytingin ne anlama geldiğini biliyor. Yine de kısaca değinmekte yarar var.
REYTİNG NEDEN ÖNEMLİ?
Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde yaşayan, farklı ekonomik, sosyal ve kültürel özelliklere sahip insanların evlerine yerleştirilen ölçüm cihazlarından elde edilen veriler bir potada değerlendirilerek televizyonlarda yayınlanan programların izlenme oranı belirleniyor. Bu oran aynı zamanda televizyon kanallarının ana gelir kaynağı reklamların da hangi TV kanalında, hangi zaman aralığında yayınlanacağını belirlemiş oluyor. Televizyonun gün içinde en çok izlendiği saatler prime time 1 (20:00-22:00), prime time 2 (22:00-24:00), reklam gelirlerinin de en yüksek olduğu saatler olduğundan kanallar sıkça reklam girebilecekleri uzun programları tercih ediyor. Sürekliliğini sağlayabilmenin en kolay yolu ise diziler. Dizi sürelerini 50 dakikadan 90 dakikaya çıkaran TV kanalları, dört reklam kuşağıyla bir diziden ortalama 500 bin TL. kazanç elde ederken, bunun ortalama 250 bin TL’sini yapımcı firmaya veriyor, 250 bin TL’sini net gelir hanesine ekliyor.
NEDEN PİLOT YAYIN YÖNTEMİ TERCİH EDİLMİYOR?
Diğer adı en pahalı reklamı kapma yarışı olan reyting savaşı kanallar arasında kıyasıya devam ederken, iki bölüm yayınlandıktan sonra bu savaşa kurban giden dizilere harcanan emek+ sermaye boşa gidiyor. Ortalama 100 kişinin bilfiil çalışarak var ettikleri her dizi için böyle bir risk söz konusu iken neden dizi yapımcıları ve TV kanalları Amerika’da ve Avrupa’da uygulanan pilot yayın yöntemini tercih etmiyorlar? Bu sorunun cevabı Türkiye’de dizi sektörünün oluşamamasının nedenlerini içinde barındırıyor. Şöyle ki;
TÜRKİYE, AMERİKA VE AVRUPA’DAN FARKLI
Amerika’da ve Avrupa’da seyirci tarafından beğenilerek izlenen bir dizinin yayın serüveniyle Türkiye’deki bir dizinin yayın serüveni arasında ciddi farklılıklar var. Amerika’da ve Avrupa’da uygulanan pilot yayın denilen yöntem bir dizinin ilk bölümünün çekildikten sonra pilot seyirciye izletilerek, seyircinin eleştirileri ve beğenileri doğrultusunda senaryoda, karakterlerde, mekânlarda revizyona gidilmesine olanak sağlayan bir yöntemdir. TV kanalı, pilot yayından elde ettiği izlenme oranını değerlendirip, yapılacak revizyonları da bu değerlendirmeye dâhil ederek en az 13 bölümlük anlaşma garantisiyle dizinin yayın serüvenini başlatıyor. Böylelikle uzun vadeli ve yüksek kazanç elde etmeyi hedefleyen TV kanalı, pilot yayın için çekilen ilk bölümün çöpe atılma riskini göze alıyor. İlk bölümün bütçesinin ikiye katlanması kadar aldığı bu küçük risk hem kendi hedeflerini gerçekleştirmesini sağlıyor hem de yapımcının, dolayısıyla kamera önü ve kamera arkası çalışanlarının geleceğini bir süreliğine garantilemiş oluyor.
TÜRKİYE’DE DURUM NASIL?
Türkiye’de ise bir dizi yayına başladıktan sonra izlenme oranlarına bakılarak senaryo ve karakterlerde değişiklikler yapılıyor. Ancak bu tür müdahaleler çoğu zaman geç kalındığı için işe yaramıyor ve iki-üç bölümden sonra yayından kaldırılıyor. Zaman, emek ve sermaye kaybı hesaplandığında pilot yayın için ayrılan bütçenin 3–4 katı bir kayıp söz konusuyken Türkiye’deki TV kanalları günlük kazançlarını artırma telaşıyla dizi yapımcılarını, oyuncularını ve de çalışanlarını güvencesiz bir ortama sürüklemekten başka bir şey yapmıyorlar.
TÜRKİYE DE PİLOT YAYINI DENEMELİ
Türkiye’de de televizyon kanalları bir taslak bölüm için gerekli bütçeyi çöpe atma pahasına harcamayı göze almalı, günü kurtarma mantığından çıkıp uzun vadeli yatırımlarla sektörün kalıcı, kaliteli, 5–6 sezon devam edecek güçlü projelere imza atmasının önünü açmalıdır.
Dizi Kritik / Yasemin Cengiz